Televizyon ve sinema, toplumun en güçlü aynasıdır. Türkiye’de televizyon dizileri yalnızca ülke içinde değil, küresel çapta da etkili bir “soft power” aracına dönüşmüştür. Ancak bu etkinin bedeli ağırdır: toplumun kültürel kodlarında ciddi bir erozyon, aile yapısında çözülme ve ahlaki değerlerde hızlı düşüş.Bugün aile, yalnızca ekonomik sıkıntılarla değil; medya aracılığıyla pompalanan yoz değerler ve devlet makamlarını dolduran şahısların hatalı politikaları nedeniyle de zayıflamaktadır.
Türkiye’de Aile Yapısı ve Demografik Değişim
- Doğurganlık Oranları: Türkiye’nin toplam doğurganlık hızı (TFR) 2023’te 1,51 çocuk olarak açıklanmıştır; nüfusun kendini yenileme seviyesi olan 2,1’in çok altındadır.- Hane Büyüklüğü: Ortalama hane büyüklüğü küçülmekte, tek kişilik haneler hızla artmaktadır.Bu eğilimler yalnızca ekonomik ve yapısal faktörlerle açıklanamaz; medya ve kültürel dönüşümün etkisi büyüktür.
Medya İçeriklerinin Aile ve Değerler Üzerine Etkileri
Türk dizileri çoğunlukla ihanet, entrika ve bireysel hazcılık temaları üzerinden kurgulanmaktadır. Araştırmalar, gençlerin dizilerden aldıkları mesajlarla sadakat, aile bütünlüğü ve mahremiyet algılarının zayıfladığını göstermektedir. Kuzey Kıbrıs ve Türkiye’de yapılan çalışmalar, dizilerin aile rollerini yeniden tanımlayan güçlü bir referans işlevi gördüğünü ortaya koymuştur.Son dönemde özellikle *Kızılcık Şerbeti* gibi diziler, Anadolu coğrafyasının kültürünü ve irfanını yansıtmaktan çok, toplumun ahlaki değerlerini aşındıran temalarla öne çıkmaktadır. Senarist Merve Göntem’in “Liselerde, üniversite yurtlarında o kadar çok kız para karşılığı seks yapıyor ki, bu normal” ve “Kızlar hayallerini gerçekleştirmek için kendine eğlenceli bir yol bulmuş, para karşılığı seks yapıyor, bunda ne var ki!” sözleri, yozlaşmayı sıradanlaştırma çabasının tipik örnekleridir.Bu noktada kritik soru şudur: Kimler, hangi amaçlarla bu projelere yön vermekte ve toplumun ahlak kodlarını dönüştürmeye çalışmaktadır? Kültür üretiminde etkin olan sermaye grupları, reyting odaklı yapım şirketleri ve dış kaynaklı medya stratejileri; toplumun değerlerini inşa eden değil, tüketen bir rol üstlenmektedir.
RTÜK ün Yanlış Politikaları ve Kurumların Rolü
- RTÜK, Kültür Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı, aileyi ve toplumu koruma görevini yerine getirememiş; siyasi ve ekonomik çıkarlar doğrultusunda hareket etmişlerdir.- RTÜK, halkın gözünde ahlakı koruyan bir kurum gibi sunulsa da pratikte yoz içeriklere müdahale etmeyip, muhalif seslere karşı sertleşen bir araç hâline gelmiştir.- Kültür Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı’nın politikaları, toplumsal ahlak ve aile değerlerini güçlendirmek yerine, medyada kontrolsüz içerik akışına zemin hazırlamıştır.Bu tablo, devletin kendisinin değil; devletin makamlarını dolduran şahısların, toplumu ve aileyi korumada başarısız olduğunu göstermektedir.
Sosyolojik ve Psikolojik Bağımlılık ve Kültürel Yozlaşma
Medya bağımlılığı, yalnızca bireylerin boş zaman tercihi değil; bilinçli ve bilinçaltı düzeyde kültürel dönüşüm yaratan bir süreçtir. Dizilerde sürekli işlenen entrika, tüketim, hazcılık ve şiddet temaları, bireylerin değer sistemini dönüştürmekte; ekran bağımlılığı üzerinden kimlik krizlerini derinleştirmektedir.
Türkiye Modelinin İhracı ve Müslüman Coğrafyalarda Etkiler
- Pakistan: Türk dizileri, ev hanımlarının giyim, yemek ve evlilik algısı üzerinde belirgin etkiler yaratmaktadır.- Malezya ve Endonezya: Türk dizilerinde sunulan modern yaşam tarzı, genç kuşakları geleneksel aile normlarından uzaklaştırmaktadır.- Suudi Arabistan ve BAE: Birçok Türk dizisi toplumsal değerlerle çeliştiği gerekçesiyle yasaklanmış veya yayından kaldırılmıştır. Özellikle BAE’de diziler; aile içinde bozulmuş ilişkileri, boşanmaları ve çocuk sayısındaki düşüşü normalleştiren temalarla öne çıkmakta, ensest ima eden senaryolar dahi ekrana taşınmaktadır.
Batı Avrupa’daki Türk Toplulukları ve STK’lar
Avrupa’daki Türk topluluklarında STK’lar uzun süre kültürel aidiyeti koruma görevini üstlenmişti. Ancak son yıllarda bu etkinlik zayıflamıştır. Boşluğu medya doldurmakta; fakat bu içerikler, entegrasyon yerine asimilasyonu hızlandıran tek taraflı ve ticarileşmiş bir kimlik sunmaktadır.
Hacı Bektaş Veli’nin Öğüdü: Eline, Beline, Diline Sahip Ol
Anadolu irfanının büyük ismi Hacı Bektaş Veli, insanın eline, beline ve diline sahip olmasını öğütlemiştir. Bugün Türk toplumu, medya aracılığıyla bu öğüde ters düşen davranışlarla karşı karşıyadır; bireyler haz ve tüketim odaklı, aileyi ve toplumu ikinci plana iten normlarla yönlendirilmektedir.
MGK’ya Çağrı: Kültürel Erozyon Bir Milli Güvenlik Meselesidir
Kültürel ve demografik erozyon, klasik güvenlik tehditlerinden öte, görünmez fakat asli bir tehdittir. MGK bu sürece el atmalı; medya regülasyonu, STK destek programları, medya okuryazarlığı ve aile destek politikalarını acilen hayata geçirmelidir.
İçerideki Yozlaşma Gerçek Düşmandır
Türk dizi ve film sektörü uluslararası başarı elde ederken, maneviyat, aile ve gelecek üzerinde ağır bir yük oluşturmuştur. Devletin makamlarını dolduran şahıslar, kırmızı ışıkta geçen vatandaşa ceza kesmekte hızlı davranırken; ekranlardan milyonlarca insana yayılan yozlaşmaya karşı aynı ciddiyet ve kararlılığı göstermemiştir.Oysa devlet, sadece trafik kurallarını değil; toplumun kültürünü, ahlakını ve aile kurumunu korumakla da mükelleftir. Bugün medya üzerinden işlenen projeler, Anadolu’nun asırlardır yoğrulmuş kültürünü gölgede bırakmakta; toplumun kök değerleri yerine hazcı ve bireyci modelleri normalleştirmektedir.Bu tablo, yalnızca bireylerin değil, bütün bir milletin geleceğini tehdit eden derin bir kırılmadır. MGK başta olmak üzere devlet kurumları, bu görünmez tehdidi acilen ele almalıdır.
Ertekin Aykaç