Letoon Antik Kenti, Muğla ilimizin Seydikemer ilçesi sınırları içerisinde bulunan Kumluova mahallesi yakınlarında yer alır. Civardaki bir başka antik kent olan Xanthos Antik Kenti’ne uzaklığı yaklaşık olarak 4 kilometredir. Letoon Kenti, Antik Çağlarda Likya’nın dini merkezi olmuştur. Burada elde edilen bilgilere ve buluntulara göre buraya ilk yerleşim MÖ 7. yüzyıla kadar dayanmaktadır.
Şair Ovidius’un anlattığı bir efsaneye göre Zeus’tan hamile kalan Tanrıça Leto, ikiz çocukları Artemis ve Apollon’u Delos’ta doğurur. Sonra Xanthos Nehri'nin denize ulaştığı yere gelip nehir boyunca Leto Tapınağı'nın bugün bulunduğu yerdeki kaynağa varıncaya dek yürür.
Kaynakta çocuklarını yıkamak isteyen fakat yerli halk tarafından engellenen tanrıça; yöre halkını, kurbağaya çevirir. Letoon kentinin kuruluşu bu mite dayanmaktadır.
Antik kent merkezinde yan yana dizilmiş üç adet tapınak bulunmaktadır. Bunlardan en batıdaki ion düzeninde olup Ana Tanrıça Leto’ya aittir. Daha küçük olan ortadaki tapınak Artemis’e, en doğudaki tapınak ise Apollon’a ithaf edilmiştir.
Apollon Tapınağı'nın ortasında bulunan ve Apollon Mozaiği olarak tanınan pano, kazı alanında doğal tahribata açık olması nedeniyle Fethiye Arkeoloji Müzesi teşhirine taşınmıştır. Apollon Tapınağı yakınındaki Helenistik çöplük alanı içinde bulunarak bugün Fethiye Müzesi'nde sergilenen Üç Dilli Kitabe oldukça önemlidir. Likçe, Aramice ve Grekçe olarak yazılmış olan bu kitabe, Likya dilinin çözülmesinde etkili bir rol oynamıştır. Tapınakların güneybatısında Nymphe kültüne adanmış bir çeşme binası ile bu çeşmenin doğu kenarında erken Hıristiyanlık dönemi kilisesi yer almaktadır. Ören yeri içerisinde ayrıca stoa ve Helenistik dönem tiyatrosu görülmeye değer kalıntılar arasındadır. Likya uygarlığının özgünlüğü ve kazılarda elde edilen buluntuların önemi nedeniyle dünya mirası olarak önerilen Letoon, ortak önemleri nedeniyle Xanthos ile birlikte 1988 yılında, UNESCO Dünya Mirası Listesine alınmıştır.
Nasıl Gidilir: Fethiye–Kaş eski karayolunun 65'inci kilometresinde güneye sapılan yoldan 3 kilometre gidildiğinde Letoon antik kentine ulaşılır. Kaş’ın Kınık (Antik Xanthos’tan) Beldesi'nden 4 kilometre güneyindeki Kumluova Beldesi'nde bulunmaktadır.
Kaynak: Türkiye Kültür Portalı ve Muğla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü