Ahmet Adnan Saygun, 1907 yılında İzmir’de doğmuştur. En önemli Türk bestecilerinden biridir. Müzik hayatına, almış olduğu piyano ve armoni dersleri ile başlamıştır. 1925 ve 1926 yıllarında ilkokul ve lise de müzik öğretmenliği yapmıştır. Atatürk’ün Türkiye Cumhuriyeti için gerekli gördüğü müzik inkılabı ve uyguladığı müzik politikası, Saygun’un izleyeceği yolu da belirlemiştir. Türk beşleri olarak adlandırılan bestecilerin arasında yer almıştır.
Atatürk, müzik konusunda ki görüşlerini Cumhuriyetin ilk yıllarında uygulamaya başlamıştır. Bu kapsamda, 1 Eylül 1924’de Musiki Muallim Mektebi kurulmuş, yönetimine İstiklal Marşı’nın bestecisi ve Cumhurbaşkanlığı Orkestrası Şefi keman sanatçısı Osman Zeki Üngör atanmıştır. Maarif Vekaleti, 29 Ekim 1924’de yeni Türkiye Cumhuriyeti için mühendis, ekonomist, hukukçuların da yanı sıra sanatçıların da Avrupa’da eğitim görmesini sağlayacak düzenlemeler yapmıştır. Açılan sınavlarla devlet adına öğrenim görmeleri ve uzman olarak yetiştirilmeleri amacıyla yurt dışına öğrenci gönderime ye başlanmıştır. Saygun, 1928’de devlet bursu ile gittiği Paris’te ünlü müzik okulu Schola Cantorum’da Vincent d’Indy, Eugene Borrel, Bbouberbielle, Amedee Gastoue gibi öğretmenlerden ders almıştır. 1931 yılında Türkiye’ye döndüğünde Ankara Musiki Muallim Mektebi’nde öğretmen olarak göreve başlamıştır.
Saygun 1934 yılında Atatürk’ün talimatıyla, İran Şahı Rıza Pehlevi’nin Türkiye ziyareti sırasında sunulmak üzere bir aydan daha kısa bir sürede ilk Türk Operası olan Özsoy Operasını bestelemiştir. Librettosunu Münir Hayri Egelinin yazdığı opera bir efsane üzerine kuruludur. Türk milletinin doğuşunu, başlangıcı çok eskilere dayanan Türk ve İran kardeşliğini anlatmaktadır. Eserin prömiyeri 19 Haziran 1934 gecesi Atatürk ve Rıza Pehlevi huzurunda gerçekleştirilmiştir. Sahnenin hareketi ve müziğin gücünden yararlanarak, iki ülke arasındaki ilişkilerin geliştirilmesini hedeflemiştir.
27 Aralık 1934 tarihinde Atatürk, Ankara’ya gelişinin 15.yıl kutlamalarında seslendirilmek üzere eserler bestelenmesini istemiştir. Necil Kazım Ak ses in Bay önder operası ile Adnan Saygun’un Taşbebek operası, Ankara Halkevi’nde yine Saygun tarafından yönetilen orkestra ile seslendirilmiştir.
Saygun, Avrupa’da gelişen çağdaş müzik akımlarından uzak kalarak, Paris’teki okulunda edindiği Alman ekolünün ciddi yaklaşımı ile zaman zaman bireysel bir neo-klasizme yönelmiştir. Eserlerinde ki ortak ifade ise Türk geleneksel ve halk müziği unsurlarının özgün bir anlayışla hayata geçirilmesidir.
1939 yılında Saygun, Halkevlerinin müzik müfettişi olarak atanmıştır. 1940’da kuruluşunda yer aldığı bir dernek kapsamında konserler vermiş, kitaplar yazmıştır. Bu dönemde Tanrı, hayat, sevgi ve ölüm temalarını içeren tasavvuf felsefesi yoluyla Anadolu’nun ruhuna ulaşmak istemiş ve rehber olarak Yunus Emre’yi seçmiştir. II. Dünya Savaşı’nın devam ettiği 1942 yılında müzik hayatında dönüm noktası olarak nitelendirdiği Yunus Emre Oratoryosu’nu bestelemiştir. Eseri 25 Mayıs 1946 tarihinde Ankara’da Dil Tarih Coğrafya Fakültesinde seslendirilmiştir. Sadece Türkiye’de değil, dünyanın pek çok yerinde seslendirilmiş ve büyük başarı kazanmıştır.
1946 yılında Halkevleri müşavir ve müfettişliğini sürdürürken aynı zamanda Ankara Devlet Konservatuvarında kompozisyon öğretmenliği yapmıştır. 1972-78 yıllarında TRT’de Yönetim Kurulu üyesi olmuştur. 1973’te İstanbul Devlet Konservatuarında (Mimar Sinan Üniversitesi Devlet Konservatuarı) etnomüzikoloji öğretmenliği yapmış, Uluslararası Halk Müziği Konseyinde yönetim kurulu üyesi olarak yer almıştır. Çok sayıda bestesi ve eserleri vardır. 1971 yılında ilk Devlet Sanatçısı unvanını, 1985’te “sanatçı profesör” unvanını almıştır. 1981 yılında kendisine “Atatürk Sanat Armağanı” verilmiştir. 6 Ocak 1991 tarihinde hayatını kaybetmiştir. Eserleri ve diğer belgeleri Ankara Bilkent Üniversitesi bünyesinde kurulan Ahmet Adnan Saygun Müzik Eğitim ve Araştırma Merkezi’nde bulunmaktadır.
ESERLERİ
1930 – Divertimento
1931 – Suit
1932 – Ağıtlar
1933 – Sezişler
1933 – Manastır Türküsü
1933 – Kızılırmak Türküsü
1933 – Çoban Armağanı
1933 – Klarnet, Saksafon, piyano ve vurma çalgılar için müzik
1934 – Özsoy
1934 – İnci’nin Kitabı (Orkestra düzenlemesi 1944)
1934 – Taşbebek
1934 – Sihir Raksı
1935 – Sonat
1935 - Duyuşlar
1936 – Suit
1938 – Sonatina
1939 – Dağlardan Ovalardan
1940 – Masal
1941 – Eski Üslupta Kantat
1941 – Geçen Dakikalarım
1942 – Yunus Emre
1942 – 1. Kuartet
1943 – Bir tutam keklik
1943 – Halay
1943 – Bir Orman Masalı
1945 – Üç Türkü
1945 – Anadolu’dan
1952 – Kerem
1953 – 1. Senfoni
1954 – Partita
1955 – Üç ballad
1955 – Demet
1956 – Küçük şeyler
1957 – 2.Kuartet
1958 – 2. Senfoni
1958 – 1. Piyano Konçertosu
1960 – 3. Senfoni
1961 – Partita
1964 – Aksak Tartılar Üzerine 10 Etüt
1966 – Trio
1966 – 3.Kuartet
1967 – Töresel Musiki
1967 – Keman Konçertosu
1967 – Aksak Tartılar Üzerine 12 Prelüd
1967 – Aksak Tartılar Üzerine 15 Parça
1968 – 10 Halk Türküsü
1968 – Nefesli Çalgılar Beşlisi
1970 – Dictum
1970 – Gılgameş
1971 – Üç Prelüd
1973 – Köroğlu
1974 – 4.Senfoni
1977 – Dört Lied
1977 – İnsan Üzerine Deyişler I
1977 – İnsan Üzerine Deyişler II
1978 – Oda Konçertosu
1978 – İnsan Üzerine Deyişler 4
1979 – İnsan Üzerine Deyişler 5
1981 – Atatürk’e ve Anadolu’ya Destan
1983 – Dörp Arp İçin Üç Türkü
1983 – İnsan Üzerine Deyişler III
1984 – İnsan Üzerine Deyişler 6
1985 – 5. Senfoni
1985 – 2. Piyano Konçertosu
1985 – Orkestralar için çeşitlemeler
1986 – Poem
1987 – Viyolonsel Konçertosu
1989 – Kumru Efsanesi
KİTAPLARI
1936 – Türk Halk Musikisinde Pentatonizm
1937 – Gençliğe Şarkılar: Halkevi ve Mektepler için
1937 – Rize, Artvin, Kars Havalisi Türkü, Saz ve Oyunlar Hakkında Bazı Malumat
1938 – Halk Türküleri: Yedi Karadeniz Türküsü ve bir Horon
1940 – Halkevlerinde Musiki
1945 – Yalan (Sanat Konuşmaları)
1952 – Karacaoğlan (Yeni Bilgiler-Bir Rivayet-Melodiler), Ankara, Ses ve Tel Birliği
1955 – Lise Müzik Kitabı 1-2-3 (Halil Badi Yönetken ile birlikte)
1958 – Musiki Temel Bilgisi 1 – 1958, 2 – 1962, 3 – 1964, 4 – 1966
1960 – Mod öncesi Ezgilerin Sınıflandırılması
1967 – Toplu Solfej, 1 – 1967, 2 – 1968
1967 – Töresel Musiki
1976 – Bela Bartok’s Folk Music Research in Turkey, Budapeşte, Akademiai Kiado
1982 – Atatürk ve Musiki: O’nunla Birlikte , O’ndan Sonra
KAYNAKLAR
Atatürk Ansiklopedisi
Habertürk.com
