“Meyvenin iyisi erik, insanın iyisi Yörük’tür”
Balkanlar’ın dağ köylerinde yüzyıllardır varlıklarını sürdüren Yörükler, Makedonya’da dillerini, geleneklerini ve yaşam biçimlerini koruyarak Türk kültürünün canlı temsilcileri olmaya devam ediyor.
Kökenleri Konya-Karaman bölgesine dayanan Yörükler, göçebe yaşam tarzını benimsemiş Türkmen topluluklarıdır. “Yörük” sözcüğü de Türkçedeki “yürümek” fiilinden türemiştir. Yılın mevsimlerine göre kışlak, yaylak ve güzlek gibi yerlerde konup göçen Yörükler, tarih boyunca hareketli yaşam tarzlarıyla dikkat çekmiştir.
Osmanlı döneminde Balkanların fethiyle birlikte Konya-Karaman’dan getirilen Yörükler, özellikle Makedonya’nın dağlık bölgelerine yerleştirilmiştir. Makedonya Yörükleri, 14. yüzyılda Yıldırım Bayezid döneminde bölgeye göç ettirilmiş ve “Konyarlar” adıyla anılmışlardır. Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün de ana soyunun bu Yörük Türkmenlerine dayandığı bilinmektedir.
Yörükler, Osmanlı’nın kuruluşunda, fetih politikasında ve Balkanların Türkleştirilmesinde büyük rol oynamışlardır. Osmanlı yönetimi, bu konar-göçer halkı düzen içinde tutabilmek için özel teşkilatlar ve kanunnameler kurmuştur. Yörüklerin göç özgürlüğü, Fatih Sultan Mehmed dönemindeki kanunnâmelerde şu ifadeyle yer edinmiştir:
“Yörük lâ-mekândır. Tayin-i toprak olamaz. Her yerde dilerse gezerler.”
Bugün hâlâ Makedonya’nın doğu ve Güneybatı bölgelerinde yaşayan Yörükler, Türkçeyi en saf hâliyle kullanmalarıyla dikkat çekmektedir. Dillerinde yabancı etkiler yok denecek kadar azdır. Bu durum, dağ köylerinde yaşamaları, yabancı halklarla kaynaşmamaları ve geleneksel evlilik yapılarıyla açıklanmaktadır. Yörükler, kültürlerine, geleneklerine ve Türk kimliklerine sıkı sıkıya bağlı kalmalarıyla tanınırlar.
Türkçe adlarını koruyan Güneydoğu bölgesi Yörük köylerinden bazıları şunlardır:
Çalıklı, Dedeli, Kalkovo, Kızıldoğan, Bahçebosu, Koçullu, Kurthamzalı, Gökçelli, Asanlı, Ormanlı, Memişli, Durulonbosu, Durutlu, Selimli, Kara Ali, Hamzalı, Çavuşlu, Cumabos, Urgancılı ve Buluntulu.
Makedonya Yörükleri, kültürel miraslarını yaşatmak amacıyla her yıl geleneksel şenlikler düzenlemektedir. Bunların başında, Çalıklı köyünde her yıl Mayıs ayının 5-7 Mayıs’ta kutlanan Hıdırellez Bahar Şenlikleri gelmektedir. Etkinliklerde halk oyunları, yağlı güreşler, futbol turnuvaları düzenlenmekte olup âdetler; gelenek görenekler sunulmaktadır. Ayrıca Topolnitsa köyünde düzenlenen Yörük Şenlikleri de bölgenin önemli kültürel etkinlikleri arasında yer almaktadır.
Yaklaşık altı asırdır Makedonya topraklarında çınar ağacı misali kök salan Yörük Türkleri, yalnızca geçmişin bir mirası değil, yaşayan bir kültürün temsilcileridir. Dilleriyle, edebiyatlarıyla ve zengin halkbilimi malzemesiyle Türk kültürünün ebru sanatı gibi olup bu toprakların vazgeçilmez bir parçası olarak sürekliliğini sağlamaktadı; hem bilimsel araştırmalar hem de kültürel hafızanın korunması açısından eşsiz bir değere sahiptir.
