HAYATIN İNTEGRALİ

İnsanoğlu, dünya üzerinde var olduğu andan günümüze kadar etrafında bulunan cisimleri sınıflandırmaya ve niceliklerine göre ayırt etmeye çalışmıştır. Ayırt etmek için kullandığı niceliklerin başında uzunluklar, alanlar ve hacimler gibi gözle görüldüğünde kolaylıkla seçilebilen ölçütler gelir.

Matematikte bize bu nicelikleri sağlayan işlem integraldir. Türev almaktan daha zor bir işlem olsa da insanlar hayatlarında integrali daha çok kullanırlar. Kimse bu çubuğu sonsuz küçüklere ayırayım da ne olduğuna bir bakayım, diye düşünmez. İlk akla gelen acaba bu çubuğun uzunluğu nedir, sorusudur. Bu sebeple integral hesabının kendisi olmasa da elde ettiği sonuç, insan zihninin anlaması açısından daha kolaydır, diyebiliriz. 
Bir önceki sunumda işlediğimiz gibi insan hayatını, iki boyutlu bir uzayda yükselip-alçalan bir fonksiyon grafiği olarak tanımlamıştık. Bu fonksiyonun türevi, hayatımızın her anına tekabül eden kararlarımız ve düşüncelerimize ulaştırıyordu bizi. Peki hayatın integralini alırsak neyi buluruz? Özür dilerim, hayatın insan değişkenine göre integralini alırsak neyi buluruz?

Biraz argo tabirle insanın ederini buluruz. Yani bu, hayatının çok çok küçük anlarında yaptığı-düşündüğü-kararlaştırdığı her şeyin sonucudur. Aldığı doğru kararların onu ulaştırdığı pozitiflik ve yaptığı yanlışlıkların götürdüğü negatifliğin toplamıdır. Tanrı’nın karşısına çıktığımızda, başımızın yer ekseniyle arasında yapacağı pozitif yönlü açının bir katsayısıdır.

Çok zaman, hayatımız üzerinde düşüncelere daldığımızda “Bugüne kadar neler yaptım, nasıl bir insan oldum,..?” gibi sorularla zihnimizi zorlarız. Merak ettiğimiz integralimizdir. Beynimiz, tıpkı tarih boyunca insanoğlunun yaptığı gibi bizi de niceliğimize göre sınıflandırmak ister. Ancak daima işlemin sonucuna odaklanır. Çünkü integral almak özellikle bazı fonksiyonlarda çok zordur. Hatta kimi durumlarda sonuç, hesaplanamazdır. Sanırım insan beyni bunu içgüdüsel olarak biliyor ve bizi işlemin kendisiyle değil cevabıyla meşgul ediyor. Öyle ya bir düşünün, hangi yaptığınıza pozitiflik hangi yaptığınıza negatiflik addedeceksiniz? Dünyada yaşayan bir tek siz olmadığınız için yaptığınız her şey başka birçok kişiyi de etkileyecek. Bu etkilemesinin büyüklüğü nedir? Sonra o kişiler başka hangi kişilere, nesnelere ne tür bir etkide bulunacak? Bu ok, size tekrar dönecek mi? Ve siz o dönüşe nasıl bir cevap vereceksiniz?... Görüyorsunuz, fonksiyonun x, y koordinatları sürekli bir şekilde değişiyor. Üstelik bu değişimler her zaman düz çizgiler de olmuyor. Bazen garip garip eğriler de oluşuyor. Yani Öklid geometrisiyle bu işin üstesinden gelmeniz imkânsızdır, Riemann’ın kapısını çalmak zorundasınız!

Anlara takılı kalmamak önemli, diferansiyeller bizi boğan derin denizler olabilir. Kendimizde boğulmayalım. Her anın kıymetini, beynimize bir öncelik olarak kodlayıp arada sırada ederimize de bakmak gerekir. Hayatınızı integrasyon makinesinin ellerine teslim etmeden önce provasını siz yapın ki sonunda şaşırmayın.

Zira sonsuz küçükler, sonlu bir ömrün bile toplamına ulaşamayacak kadar küçüktür! 

Enes COŞGUN