METAVERSE EVREN

Hiper Gerçek Bir Alternatif Dünyanın Kapısı Metaverse Evren ile mi Aralanacak?

“Hiper Gerçek” ilk defa Fransız düşünür ve sosyolog olan Jean Baudrillard tarafından kullanılan bir kavramdır.

Baudrillard'a göre postmodernizm bakış açısının asıl noktayı kaçırdığını ifade etmektedir. Buna göre mutlak gerçeklik yoktur sadece imgeler vardır; gerçekliği saf/çıplak olarak göremediğimiz bu durumu da hiper-gerçeklik olarak ifade etmiştir. Olguların kendisinden öte, nasıl ifade edildikleri önemlidir. Malumumuz sanal sosyal ortamların yaygınlaşmasıyla birlikte gerçeklik bilimle değil imgeler, semboller üzerinden temsil edilmektedir. Buradan hareketle artık post-modern dünyada gerçekliğin yerini alan imgeler, imge olmaktan çıkmıştır ve gerçekliğin kendisi olmuştur.

Konu başlığımızın temeli olan ‘metaverse evren’ hususuna gelecek olursak; uzmanlar metaverse kelimesinin  yıllar önce bir bilim kurgu kitabından (Neal Stephenson, “Snow Crash” 1992) ortaya çıktığını söylüyorlar. "Metaverse" terimi, "meta" (ötesi) ve "verse" (evrenden bir geri oluşum) den oluşur; bu kavram tipik olarak, algılanan bir sanal evrene bağlı 3 boyutlu, paylaşılan, kalıcı sanal evren demektir. İnsanların, ülkelerin ve aklınıza gelebilecek her şeyin dijital temsil edildiği bir alandır. Başka bir deyişle, gerçek insanların dijital nesnelerle temsil edildiği bir dünyadır. Bu dijital mecralarda statik bir görüntü veya canlı bir video içinde bulunabilirsiniz. Geniş bağlamda insanları bir araya getirmek için oluşturulmuş dijital bir dünyadır diyebiliriz. Bu dünyada toplantılar, fabrika ziyareti, işe alımlar veya eğitimler gibi birçok faaliyet gerçekleştirilebilir.

Günümüzde 3D gözlük ile metaverse dünyasına adım atmak sıra dışı bir deneyimdir. Bu deneyimin hayatımıza öncelikle oyunlarla girdiğini görüyoruz. Metaverse şuan bağımsız olarak çalışan birçok oyunu tek bir evrende bizlere sunmaya çalışılan ortak bir platform özelliği taşıyor. Son zamanlarda ise bu evrenin ortak protokolleri netleştiriliyor.

Geleceğin teknoloji dünyası olarak görülen bu alanda muhakkak birçok satıcı da öncü yahut söz sahibi olmak istiyor. Facebook, tüm şirketlerini yeniden yapılandırma yoluna giderken, Microsoft zaten bu alanda oldukça büyük bir varlığa sahip. Yeni adıyla Meta eski adıyla Facebook olan şirketin kurucu CEO’su Mark Zuckerberg, metaverse temel özelliklerinin yaygınlaşmasının beş ila on yıl sürebileceğini tahmin ettiklerini söylüyor. Ancak metaverse bazı yönleriyle şu anda bile aktif olarak kullanılabiliyor. Herkes tarafından erişilebilir olmasa da ultra yüksek geniş bant hızları, sanal gerçeklik başlıkları (VR) ve sürekli açık çevrimiçi dünyalar hâlihazırda çalışır durumdadır. Mark Zuckerberg geçen ay şirketin yeni markalaşmasını açıklarken, “Bir sonraki platform ve ortamda izlemekle kalmayıp, deneyimin içinde olduğunuz daha sürükleyici ve somutlaştırılmış internet olacak ve biz buna metaverse diyoruz.” dedi.

Microsoft, hologram ve sanal avatarlar dâhil olmak üzere karma gerçekliği 2022’de Microsoft Teams’e getireceğini içeren planları duyurdu. Ayrıca 2022 için bulunan çalışmalar arasında işyerlerinin keşfi üzerine 3B sanal bağlantı alanları oluşturmak, ayrıca Amerikan ordusu asker eğitimleri için Hololens 2 başlığı üzerinde artırılmış gerçeklik içeren savaş simülasyonları dizaynı için Microsoft ile birlikte çalışıyor. Bunun ötesinde, Microsoft’un Xbox ürünü dünya çapında milyonlarca oyuncuyu canlı bir şekilde birbirine zaten bağlıyor. Çocuklar tarafından sevilen sanal evrenlerden biri Minecraft bir Microsoft yapımıdır. Oyuncuların kendi dijital karakterlerini yaratabilecekleri ve istedikleri her şeyi inşa edebilecekleri dijital bir lego dünyasına eşdeğer olan oyun, 2021 Ağustos ayı itibariyle 140 milyondan fazla aktif kullanıcıya sahiptir.

Hatta bu metaverse dünyasında Martin Luther King Jr.’ın 1963 tarihli ünlü konuşması “Bir Rüyam Var” yeniden gerçekliği artırılmış bir düzenlenmesi mevcut. Epic Gaes’in dijital insan yaratma projesi de diyebileceğimiz Epic Games'in dijital insan projesi olan bulut tabanlı MetaHuman Creator kullanıma açıldı. Artık kendi sanal insanınızı yani özel karakterinizi oluşturmanız mümkün.

Pandeminin bizleri evlerimize adeta mahkûm etmesiyle giderek dijitalden kopamadığımız gerçek evrenimizde daha az bilinen bazı şirketler bile kendi çevrimiçi dünyalarını yaratmaya başladılar.

Bu dünyaların yaratıcısı olan teknoloji devlerine göre makinelerin kölesi değil, kendi isteğinizle yaşamayı tercih ettiğiniz bir dijital dünya olarak şimdilik oyunlarla başlayıp konser gibi sosyal aktivitelerle lanse edilen bu sanal dünyaların bir sonraki adımı sizce bilinç transferi olur mu? Yani sizi siz yapan (anılarınız, tecrübeleriniz dâhil) her şeyiniz ile dijital ortamda bir kopyanız olabilir mi? Buna hazır bir dünya düzenine sahip miyiz?  Sanal dünyadaki benliğiniz ve kimliğiniz ile insanoğlu ölümsüzleştirilebilir mi?

Elbette bunlar bilim kurgu senaryosu gibi algılanabilir ifadeler; fakat teoride de imkânsız değiller. Teknoloji denildiğinde ismiyle meydanlarda boy gösteren Tesla Motors ve SpaceX şirketlerinin kurucusu Elon Musk metaverse evrene yatırımlar yaptığını (Neuralink projesi ile insan beyniyle bilgisayarı birleştirmeyi, beynin doğrudan bilgisayar ile bağlantı kurmasını amaçlayan çalışma) açıkladı. Proje gerçekleşirse kendi matriximizde belki birilerimiz Morpheus ile tanışabilir J

Hasılkelâm ana fikrini "internetin, insanların sadece kimi şeylere bakmakla yetinmeyip, içerisinde aktif olduğu üç boyutlu bir evrene dönüştürülmesi" diye özetleyebileceğimiz bir tasarım olan metaverse evrende şu an olduğundan çok daha büyük bir dünyanın kapılarını aralayabilir; her teknoloji, perakende ve eğlence işi yapmak isteyen şirketler tarafından kullanılabilir olduğunu da belirtebiliriz.

 Bakalım zaman mefhumu teknolojideki bunca ilerlemede bizlere olumlu yahut olumsuz neler getirecek ve biz bu teknolojinin üreten mi tüketen mi kısmında olacağız? Bekleyip görsek mi kodlamaya başlasak mı, ne dersiniz?

Rabia AKKUŞ BAŞKÖY