Almanya'daki Turnalar Soğuktan Kaçıyor
Almanya’da genellikle yaz aylarını geçiren turnalar (Grus grus), bu yıl kışın yaklaşmasına rağmen uzun süre ülkede kaldı. Ancak son günlerde hava sıcaklıklarının sıfır derece civarına düşmesiyle birlikte binlerce turna yeniden göç yoluna çıktı.
Normal şartlarda sonbaharda güneye doğru hareket eden göçmen kuşların önemli bir bölümü bu yıl Almanya’da kalmayı tercih etti. Fakat artan don olayları, kalan turnaları da harekete geçirdi. Naturschutzbund Deutschland (NABU), Noel döneminde binlerce turnanın Fransa ve İspanya yönüne uçtuğunu açıkladı.
Turnaların özellikle Kuzey Ren-Vestfalya üzerinden ve Hessen–Rheinland-Pfalz–Saarland hattında yoğun olarak gözlemlendiği bildirildi. Uzmanlara göre kuşların büyük bölümü İspanya’ya kadar gitmeyip Fransa’daki daha ılıman bölgelere yerleşecek. Hava şartlarının yeniden ısınması halinde, turnaların kış bitmeden Almanya’ya geri dönmesi de mümkün.
İklim Değişikliği Göçü Kısaltıyor
İklim değişikliği nedeniyle turnaların göç rotaları da kısalıyor. Afrika’ya yapılan uzun göçler büyük ölçüde sona ererken, Batı rotasını kullanan yaklaşık 400 bin turnanın çoğu artık İspanya ve giderek artan şekilde Fransa’da kışı geçiriyor.
ANADOLU'DA
BOLLUK VE BEREKETİN SİMGESİ OLAN TURNA KUŞU VE KÜLTÜRÜMÜZDEKİ YERİ
Turna, uzun bacakları ve uzun boynu ile tanınan, dünyanın neredeyse her yerinde farklı türleri yaşayan bir kuştur. Yerkürenin dört bir yanında kültürün bir parçası hâline gelen ve farklı anlamlar kazanan bu tür, Anadolu topraklarında ise bollugun ve bereketin sembolü olmuştur. turna kuşunu konuk ediyor ve bu özel hayvanın kültürümüzdeki yerini inceliyoruz.
Turnanın dünyanın farklı bölgelerinde yaşayan birçok farklı türü bulunsa da ülkemizde turna ailesinin sadece iki üyesi görülür. Göç mevsiminde ülkemizden sürüler hâlinde geçiş yapan turnalar, Türkiye de yerleşik olmamalarına rağmen kültürümüzde derin izler bırakmıştır.
Ulkemizde görülen diger turna türü ise telli turnadır. Fakat ne yazık ki bu gösterişli ve ilginç kuşların nesli yok olmak üzeredir, Türkiye'de 11 tane telli turna kaldığı düşünülmektedir. Telli turnalar Bulanık Ovası'nda yaşarlar ve şarkılarda, türkülerde, birçok kültürel üründe karşımıza çıkarlar.
Turna, Çin, Japon, Kore gibi Uzak Doğu kültürlerinde ölümsüzlük anlamına gelmektedir. Türklerin göçleri sırasında bu kültürel motifi Batı'ya taşıdığı ve bu sebeple Anadolu topraklarında da turnanın ölümsüzlüğü simgeledigi düşünülmektedir.
Alevi ve Bektaşi kültüründe ise turna, aynı Uzak Doğu kültüründe de olduğu gibi Tanrı'nın yeryüzündeki tecili olarak görülür.
Bektaşilikte Hz. Ali ile ilişkilendirilen turna bu sebeple kutsaldır. Hatta semahlardan birine de turna adı verilmiştir.
Turna Semahı, turnanın uçuşunu görselleştirir. Turnanın uçuşunu andıran hareketlerle semah dönülür ve bu şekilde Hak ile buluşulur. Turnanın sesinin Hz. Ali'nin sesine benzedigine ve turnanın uçarken Anadolu'nun bir ucundan diğerine selam taşıdığına inanılır.
Eski Türklerde turna Gök Tanrı ile
ilişkilendirilmiştir. Ölümden sonra gökyüzüne yükselen ruhun burada turna suretine büründüğüne ve bu surette gökyüzünde süzüldüğüne inanılmıştır.
Turna figürü türkülerimizde de sık sık kullanılmıştır. Pir Abdal Sultan'dan Dadaloglu'na, Hayali'den Erzurumlu Emrah'a birçok ozan turkulerinde turnalara yer vermiştir. Bu türkülerde turnalar genelde, dertleşilen ya da haber getiren karakterler olarak karşımıza çıkar. Güncel Türk Müziği'nde de sanatçılarımız sözlerine turna kuşu motifinin işlendiği şarkıları, türküleri söylemeye devam eder.
Günümüzde de Anadolu'da turnanın bolluk ve bereket getirdiğine inanılır. Gelinlerin saçına turna teli takılması da bu sebeptendir. Turna uçarken bir tarlaya konarsa bu o tarlaya bereket geleceğinin müjdesidir.
Kaynak: HALKBANK kültür ve yaşam
