Türkiye ekonomisinin uzun yıllardan beri uğraştığı ve bir türlü içinden çıkamadığı sorunların en başında hiç kuşkusuz ki ‘’Dış Finansman’’ ile kalkınmaya, büyüme çalışıyor olması geliyor. Burada asıl sorun, bu iş ne kadar devam edecekten ziyade buraya nasıl geldik ve dış finansmana nasıl ihtiyaç duyduk. Farklı bir bakış açısı ile ele alırsak belki de en temel soru şu olmalı: DIŞ FİNANSMANIN ÜLKE EKONOMİSİNE GETİRDİĞİ SORUNLAR NELER?
Öncelikle şunu bilmek lazım: Dış borçlanma, özellikle ekonomik performansı düşük ve kaynak yetersizliğine sahip olan ülkelerin başvurduğu bir finansman yöntemidir. Gerek gelişmekte olan gerekirse gelişmiş ülkeler, dış borçlanmaya giderek ülke ekonomilerine ivme kazandırmaya çalışmışlardır. Ancak; kimi ülkeler dış borçlanmayı etkin bir şekilde kullanırken kimi ülkeler ise bunu sağlayamamıştır.
1-DIŞ BORÇLANMANIN NEDENİ
Devletin borçlanmasının temel nedeni gelir kaynaklarının harcamaları karşılayamamasıdır. Başka bir deyişle borçlanmanın ana nedeni bütçe açıklarıdır. Genel anlamda değerlendirmek gerekirse devletleri dış borçlanmaya iten 2 temel neden vardır:
A-Ülkeleri dış borçlanmaya iten unsurlardan en önemlisi kamu harcamalarını karşılamak için içerden yeteri kadar gelir elde edebilecek olmasına rağmen harcamaların mal ithalatını gerektirmesi ve bu gereksinimin ülkenin ödemeler dengesinde açıklara yol açmasıdır.
B-Ülkeleri dış borçlanmaya iten bir diğer nedense; ülkenin iç kaynaklarının kamu harcamalarını karşılayamamasıdır.
2-DIŞ BORÇLANMANIN EKONOMİK ETKİLERİ
- FİYATLARA ETKİSİ: Sürekli yükselen dış borçlar fiyatlar genel düzeyi üzerinde enflasyonist bir etki yaratabilir. Dış borç yükünün artması özellikle ihracat üzerinde baskı yaratabilir. Bu durum ise ihracat gelirini olumsuz etkiler.
- ÖDEMELER DENGESİ – DIŞ BORÇ: Gelişmekte olan ülkeler, tasarruf düzeyleri düşük olduğundan ekonomik kalkınmaları için gerekli olan yatırımları gerçekleştirememektedir. Bu yatırımların da gerçekleşmesi için dış finansmana ihtiyaç duyarlar. Yine bu ülkelerin çoğunda, dış borca yönelmenin sebeplerinden birisi de ödemeler bilançosunun cari işlemler hesabında ortaya çıkan dengesizliktir.
- GELİR DAĞILIMINA ETKİSİ: Dış borçlanmanın getirdiği yüklerin, toplumu oluşturan bireyler üzerinde nasıl dağıldı ve ne etkiler doğurdu gelir dağılımı aşçısından oldukça önemlidir. ‘’Borç bir kez ortaya çıktıktan sonra borçlanmanın amacı ne olursa olsun istihdam ve gelir dağılımı üzerinde etkileri kendini gösterecektir’’ Borç faizleri ve anaparanın ödeme aşamasında vergilere başvurulacaktır. Sonuç olarak devlet borçlanması, gelecekte alınacak vergilerin bir anlamda bugünden alınması olarak ifade edilebilir. Devlet borçları genel olarak vergi mükellefleri tarafından karşılanır.
